Hulpverlening: specifieke doelgroepen

Meiden, religieuze lesbiennes en lesbische of biseksuele vrouwen in heterorelaties moeten in het algemeen meer problemen overwinnen dan anderen, daarom besteden we hier extra aandacht aan.

Kwetsbare positie jongeren

Lesbische en biseksuele meisjes ervaren meer problemen dan hun heteroseksuele leeftijdgenootjes. Heb je mazzel dan kom je uit een gezin dat jou zonder meer accepteert en ondersteunt. Heb je pech, dan kom je uit een gezin waar je moet vechten voor je plekje. Vrienden en vriendinnen kunnen een steun zijn, of ze kunnen je afwijzen. Negatieve reacties van leeftijdsgenoten, pesten en geweld komen te veel voor. ‘Homo’ is helaas een populair scheldwoord geworden. Vaak sta je er zeker in het begin alleen voor. Het is niet voor niets dat homoseksuele tieners vaker depressief zijn, aan zelfmoord denken, een zelfmoordpoging doen of -plegen dan heteroseksuele tieners. De zelfmoordcijfers zouden zelfs vijf maal hoger liggen dan bij hetero-jongeren.

Gelukkig zijn er allerlei plekken waar jongeren elkaar kunnen ontmoeten en steun kunnen vinden, zoals de jongerenvereniging Expreszo (expreszo.nl), de community Jong & Out (jongenout.nl), nietalleenanders.nl of respect2love.nl voor bi-culturele jongeren. Een andere belangenorganisatie die zich richt op jongeren uit multicultureel Amsterdam is Veilige Haven. Ze bieden ondersteuning en een plek waar je terecht kunt voor informatie, advies en begeleiding.

Daarnaast zijn er projecten om de acceptatie van LHBT’s op scholen te verbeteren, zoals een project van het COC. Ze doen dit met GSA’s (Gay Straight Alliances) waarin leerlingen met allerlei seksuele oriëntaties, gender identiteiten en -expressies samenwerken aan een veilige school. Zijn er problemen met de school, dan neemt het Roze-Olifant-team contact hierover op met de schoolleiding. Daarnaast is er het GSA-docentennetwerk dat plannen ontwikkelt om de acceptatie van LHBT’s op school te verbeteren. Ook geeft het COC voorlichting op scholen.

Het hoge zelfmoordpercentage onder LHBT’s is zeer zorgelijk, dus heeft Movisie een aantal producten ontwikkeld om zelfmoord onder LHBT jongeren te voorkomen, zoals de website iedereenisanders.nl en de publicatie ‘Ik wou dat ik dood was’ voor professionals. De website iedereenisanders.nl is door Movisie en COC Nederland in samenwerking met diverse deskundigen ontwikkeld. Doel van de website is jongeren met LHBT-gevoelens te leren om te gaan met negatieve reacties uit hun omgeving. Er staat informatie, tips, boeken en films, ervaringsverhalen en doorverwijzing naar hulpverlening op. Ook is er een aparte pagina met informatie voor ouders en ondersteuners. Movisie biedt daarnaast kennis, trainingen, workshops, lezingen en praktische tips op maat aan voor professionals en LHBT-jongerenorganisaties en hulpinstanties.

Lesbisch en religieus

Religie en homoseksualiteit staan vaak op gespannen voet met elkaar. Binnen de liberale stromingen komt er langzaam maar zeker meer acceptatie, echter binnen de orthodoxe stromingen wordt het nog steeds sterk afgekeurd. Juist binnen de streng religieuze hoek vind je ‘hulpverlening’ die probeert je ‘te genezen’ van je ‘aandoening’. Een voorbeeld hiervan is Stichting Different. Ze biedt vanuit een orthodox-christelijke visie hulp aan mensen die psychisch leiden onder de spanning tussen hun orthodoxe geloofsopvatting enerzijds en hun homoseksuele gevoelens aan de andere kant. Ze bieden volgens hun website individuele begeleiding en therapie aan met als doel: ‘Onze hulpverlening is erop gericht om mogelijke spanning rondom gevoelens en geloof een plek te geven en er op een gezonde en hanteerbare manier mee om te gaan.’ De stichting Different ziet homoseksuele gevoelens niet als horend bij Gods bedoelingen. Alles wordt op een typisch Nederlandse wijze omfloerst omschreven. Waar het op neer komt is je seksuele gevoelens leren onderdrukken en hopelijk word je ‘genezen’ en kun je een heteroseksuele relatie aangaan. In feite hetzelfde als de oude conversie therapie, alleen ‘vriendelijker’ omschreven en uitgevoerd.

In 2012 kwam Different in conflict met Zorgverzekeraars. Minister Schippers besloot dat zorgverzekeraars de behandeling van homo’s door de christelijke GGZ-instelling Different niet hoeven te vergoeden. ‘Als christelijke cliënten psychisch lijden vanwege homoseksuele gevoelens betekent dat niet dat ze een psychiatrische stoornis hebben’, schrijft de minister. ‘Er is dan ook geen sprake van een psychiatrische diagnose, geen sprake van psychiatrische behandeling en dus geen sprake van verzekerde zorg’, concludeert de minister. Volgens de minister kan Different cliënten die homoseksuele gevoelens als een last ervaren wel pastoraal begeleiden, maar die begeleiding wordt niet door een zorgverzekering gedekt.

Gelukkig zijn er ook andere opties voor gelovige lesbiennes. Yvonne Bosman heeft als gelovige lesbienne onder andere aandacht voor gelovige LHBT’s en staat niet achter de aanpak van Stichting Different. In haar hulpverlening spelen haar eigen ervaringen een rol. Ze zegt: ‘Mijn eigen coming-out periode is één van de zwaarste perioden in mijn leven geweest, ik heb er dan ook jaren over gedaan om ‘uit de kast’ te komen. Ook het geloof speelde hierin een grote rol. Het waren jaren van grote eenzaamheid en zelfontkenning die, helaas achteraf gezien, niet nodig waren geweest.’ Zelf vindt ze dat religie en lesbisch-zijn wel degelijk samengaan. Yvonne Bosman: ‘Toen ik zelf 35 jaar geleden bezig was met mijn lesbisch-zijn, heb ik er met mijn predikant van de Hervormde kerk over gesproken. Ik mocht het wel zijn, maar ik mocht er niets mee doen. Dat druiste tegen mijn gevoel in. Ik heb er met veel gelovige vrienden over gesproken. Sommigen hadden dezelfde mening, anderen zeiden me dat God liefde is en dat er niks mis met me was. Ik mocht van hen zijn wie ik was. Met de mensen die me niet accepteerden en die kerk heb ik gebroken. Ik ga af en toe nog wel naar de kerk, maar ik kan God tegenwoordig ook heel goed in de natuur vinden. Vandaar ook de combinatie met wandel/ natuur coaching in mijn hulpverlening.' Binnen haar hulpverlening is het samengaan van religie en lesbisch-zijn uitgangspunt. ‘Zo benader ik mijn cliënten ook. Ik wil mensen de vrijheid teruggeven. Je bent vrij om te zijn wie je bent. Dat staat voor mij niet op gespannen voet met religie. Ik wil die spanning bij anderen weghalen. Herkenning en erkenning zijn sleutelwoorden bij mijn hulpverlening. Samen op zoek naar wat voor hun de beste keuze is. Zoeken naar wat de ander het meest gelukkig maakt’, aldus Yvonne Bosman.

Op het snijvlak van cultuur en religie bevinden zich lesbische en biseksuele migrantenvrouwen. Zeker vrouwen met een moslimachtergrond ondervinden vaak problemen. Een organisatie die zich grotendeels richt op LHBT’s met een moslimachtergrond en inmiddels ook op vluchtelingen is Stichting Secret Garden. Ze bieden sociaal-maatschappelijke, juridische en psychologische ondersteuning. Vrouwen kunnen hun verhaal kwijt en lotgenoten ontmoeten. Is iemand op straat gezet of wordt iemand bedreigd, dan bieden ze opvang, ondersteuning en eventueel onderdak. Er zijn ook regelmatig psychologen aanwezig voor verdere hulp. Daarnaast geven ze voorlichting, is er een belangengroep en ze geven cursussen om de zelfacceptatie van moslim LHBT’s te bevorderen. 

Lesbisch of biseksueel en in een heteroseksuele relatie

Niet alle vrouwen weten sinds de lagere school dat ze lesbisch of biseksueel zijn. Sommige vrouwen trouwen en komen er daarna achter dat ze lesbisch of biseksueel zijn. Anderen trouwen ondanks hun lesbische gevoelens en besluiten later dat ze toch iets willen met deze gevoelens. Zij kunnen terecht bij Orpheus. Orpheus is de landelijke vereniging voor hulpverlening bij homo/biseksualiteit in man-vrouw relaties. Ze steunt mensen die in hun heterorelatie te maken hebben met homoseksuele, lesbische of biseksuele gevoelens van henzelf of hun partner. Dit doen ze onder andere door mensen in vergelijkbare situaties met elkaar in contact te brengen. Orpheus bestaat uit vrijwilligers die ervaringsdeskundig zijn. De vereniging staat zowel open voor de hetero-partner, de homo/lesbische/biseksuele partner en de kinderen uit het gezin. Daarnaast hebben ze een aparte stichting Jongeren met een homo-ouder.

Dit artikel geeft een ieder die op zoek is naar roze hulpverlening een idee waar ze terecht kan. Ook algemene instellingen doen steeds vaker aan deskundigheidsbevordering en worden daardoor ook steeds toegankelijker voor lesbische en biseksuele vrouwen. Daarnaast zijn er vrijgevestigde therapeuten die niet aangesloten zijn bij rozehulpverlening.nl en die elk hun eigen specialisme en aandachtspunten hebben.

Tekst: Diana van Oort