Nog tot en met 28 juni 2026 besteedt het Amsterdamse Museum Het Schip met de tentoonstelling Ongekend talent: Vrouwen van de Amsterdamse School aandacht aan het onderbelichte werk en leven van vrouwelijke kunstenaars binnen deze kunst- en architectuurstroming. Met veel niet eerder getoond werk, van textiel en keramiek tot grafiek en architectuur, toont de expressieve, kleurrijke tentoonstelling zowel hun gevarieerde oeuvres als de onstuimige wereld waarin deze ontstonden.
Beeld: Louise Beijerman aan het werk, affiche 'De Vrouw 1813-1913'.
Margaret Kropholler (1891-1966), de eerste vrouwelijke architect van Nederland, kreeg te maken met vele vooroordelen. Zo zouden vrouwen ongeschikt zijn om een bouwplaats te leiden. Zij blonk hier echter zo in uit dat juist zij de bouwplaats leidde op de Wereldtentoonstelling van Parijs in 1925. Kropholler was een echte pionier. Zo kwam ze met het idee voor het verenigen van woningen, winkels en recreatie in één gebouw, waarmee Le Corbusier veertig jaar later met zijn Unité d'Habitation wereldberoemd werd. In de tentoonstelling komt haar vernieuwende blik tot leven met indrukwekkende architectuurtekeningen, foto's, meubels en schriften vol vooruitstrevende ideeën.
Grafisch kunstenaar Tine Baanders (1890-1971) vond vrijheid in het bruisende artiestenmilieu en de reizen die ze maakte met haar vriendin. Ze vond zichzelf steeds opnieuw uit en maakte zich diverse stijlen eigen. Ze was een van de weinige vrouwelijke grafische kunstenaars en verzorgde niet alleen de vormgeving, maar ook de illustraties van publicaties. Zo maakte ze vier omslagen voor het Amsterdamse School-tijdschrift Wendingen. Deze zijn samen met affiches, boekbanden, oorkondes en ander grafisch materiaal te zien op de tentoonstelling.
Louise Beijerman (1883-1970) koos als beeldhouwer bewust voor dit zware fysieke werk dat lang als ongeschikt voor vrouwen werd gezien. Daarmee ging ze recht tegen de stroom in. Ze maakte werk voor prominente Amsterdamse School-kunstenaars zoals Michel de Klerk en Piet Kramer. Beijerman is vrijwel geheel uit de geschiedenis geschreven. De tentoonstelling zet haar weer in de schijnwerpers met portretkoppen, autonoom werk, schetsboeken en de Wendingen-omslag die ze ontwierp bij het overlijden van De Klerk. 
Kunstenaars krijgen gezicht
De tentoonstelling vertelt het verhaal aan de hand van bovenstaande drie vrouwen, maar besteedt daarnaast ook aandacht aan onder anderen grafisch kunstenaar Fré Cohen, dessinontwerper Marie Kuyken, ambachtsvrouw Cathrien Bogtman, keramist Lea Halpern, kunstschilder Else Berg, danser en choreograaf Gertrud Leistikow, textielkunstenaar Agathe Wegerif-Gravestein en Grietje Kots, die naast masker-, poppen en marionettenmaker ook schilder en tekenaar was. Ook is er veel aandacht voor vrouwen die in ateliers werkten. Werk waarbij ook vrouwen artistieke invloed hadden op het eindresultaat werd vaak uitsluitend ondertekend door een man. Hiermee laat de tentoonstelling de gelaagdheid van makerschap zien en schijnt het licht op vrouwen die nooit erkenning kregen voor hun werk.
Vrouwenbeweging
De tentoonstelling, die wordt vormgegeven door kostuum- en decorontwerper Tatyana van Walsum, spreekt alle zintuigen aan met diverse objecten. Van meubels en textiel tot grafisch werk, architectuur, maskers, sieraden en keramiek. Persoonlijke verhalen komen tot leven met foto's, videomateriaal, (ingesproken) audiofragmenten uit dagboeken en brieven. Via het werk maak je bovendien kennis met de periode waarin deze vrouwen werkten, het interbellum (1918-1939). Het was een tijd waarin emancipatie en vooruitstrevende idealen botsten met conservatievere opvattingen over de samenleving. Aan bod komen thema's als vrijheid en gelijkheid, die ook nu weer vurig worden verdedigd én bevraagd. We keren terug naar het boegbeeld van emancipatie, de tentoonstelling De Vrouw 1813 -1913, verkennen de wereld van de expressionisten waarin de vrouwelijke kunstenaars zich begaven en belichten de rollen die vrouwen speelden in de kunstwereld van de vroege jaren twintig en dertig.
Hedendaagse stemmen
Ook zijn op de tentoonstelling videoportretten te zien van vijf vrouwen die vandaag de dag actief zijn in de kunst en architectuur. Kunstenaar (en eigenaar van queercafé Saarein) Talisa Harjono bewandelt in haar werk de fijne lijn tussen kunst en onderzoeksjournalistiek; Liesbeth van der Pol, voormalig Rijksbouwmeester, is medeoprichter en partner van Dok architecten; architecten Arna Mackic en Lorien Beijaert zijn de oprichters van Studio LA; en de Peruaanse Cristina Flores Pescorán is een rijzende ster als multidisciplinaire kunstenaar. Zij reflecteren op de tentoonstelling en delen hoe de verhalen en thema's zich al dan niet verhouden tot hun eigen ervaringen. Cristina Flores Pescorán maakt voor de tentoonstelling bovendien een meters grote site specific installatie.
Het boek
Bij de tentoonstelling verschijnt een rijk geïllustreerd boek met publicaties, essays en verdiepende artikelen over de vrouwen van de Amsterdamse School. Ongekend Talent. Vrouwen van de Amsterdamse School neemt je mee naar het werk en de wereld van vrouwelijke kunstenaars en ontwerpers van de expressieve beweging voor architectuur en toegepaste kunst die begin twintigste eeuw furore maakte. Ondanks de rijke oeuvres van deze vrouwen kennen maar weinig mensen hun naam. Deze publicatie brengt daar verandering in, meer info vind je hier.
Lezingen
Tijdens Schip Sessies neemt een expert je mee in een inspirerende lezing rond de tentoonstelling Ongekend Talent: Vrouwen van de Amsterdamse School. De lezing wordt gegeven door een curator, onderzoeker of schrijver die nauw betrokken is bij de tentoonstelling, meer info vind je hier.
Museum Het Schip, Oostzaanstraat 45, Amsterdam | website, Facebook, X, Instagram
*
Blijf op de hoogte: