Op 22 oktober verschijnt bij uitgeverij Velvet Publishers de Nederlandse vertaling van Mijn lesbische roman van de Amerikaanse auteur en kunstenaar Renee Gladman. Het boek, vertaald door Nicolette Hoekmeijer, is al geprezen om de manier waarop het speelt met conventies van autofictie en de lesbische romance. Met humor en filosofische scherpte onderzoekt Gladman wat het betekent om een lesbisch liefdesverhaal te schrijven, en hoe persoonlijke perspectieven en maatschappelijke context daarbij altijd meespelen.

Foto's: Nicolette Hoekmeijer (l) Renee Gladman (r).

Over deze Nederlandse uitgave sprak ik met uitgever Daphne de Heer, oprichter van Velvet Publishers. Sinds 2023 richt zij zich met haar uitgeverij op lesbi-queer literatuur: van klassiekers tot nieuwe vertalingen en zelfs literaire pulpverhalen. Volgens Daphne sluit Gladmans roman daar naadloos bij aan: boeken die zorgen voor representatie, queer joy vieren en tegelijk de grenzen van de literatuur oprekken.

Hoe zou jij Mijn lesbische roman in drie woorden omschrijven?

Briljant, vernieuwend en humoristisch.

Wat hoop je dat lezers voelen of denken als ze het boek dichtklappen?

Ik hoop dat lezers een aangename verwarring ervaren. Dat ze denken: Wat heb ik nou zojuist gelezen?! Wie is wie? Er is een hoofdpersoon R, die door I geïnterviewd wordt over het schrijven van haar lesbische roman. Het lijkt een innerlijke dialoog, maar is het dat wel? Ondertussen bewegen June en Thena, de hoofdpersonen uit R's roman, zich door het verhaal heen.

Ik weet nog dat toen ik de laatste pagina van het boek omsloeg, ik meteen opnieuw wilde beginnen. Niet omdat ik iets niet begreep of vanwege een ingewikkelde plotwending, maar omdat het zo'n scherp, slim boek is. Renee Gladman laat je op een hele fijne, verrijkende manier diep nadenken over wat een verhaal schrijven nou eigenlijk is. En specifieker: wat het betekent om een lesbisch verhaal te schrijven. Zijn alle verhalen voor iedereen even gemakkelijk te vertellen?

Is dit een boek om in één ruk uit te lezen, of juist om stukje bij beetje op je in te laten werken?

Je merkt het misschien al uit mijn vorige antwoord: dit is geen boek om in één keer uit te lezen. Het is er juist een om langzaam van te genieten. Gladman vraagt echt iets van je als lezer: ze trekt je mee als mededenker, eist je aandacht op en speelt voortdurend met verwachting, tijd en ruimte. Daardoor weet je nooit precies waar je aan toe bent, en word je steeds op een verrassende en vaak ook grappige manier op andere gedachten gebracht.

Je omschrijft het boek als grappig. Kun je een voorbeeld geven van een passage waar jij hard om moest lachen?

Oe, hard lachen niet direct… het is geen lachen-gieren-brullen-boek, maar eerder een 'grijnsboek'. De humor zit vooral in de dialogen tussen R en I, en die subtiliteit werkt pas echt als je het hele boek leest. Dus ja, gewoon helemaal lezen.

Het boek speelt met clichés van lesbische romance. Welke herkenbare clichés komen we zeker tegen?

Dit is zeker geen doorsnee lesbische romance! Gladman gooit juist alle vaste conventies overboord, waardoor Mijn lesbische roman allesbehalve clichématig is. Tegelijkertijd ís het natuurlijk wel een lesbische romance, en al snel merk je dat ze toch speelt met het Lang en Gelukkig-cliché. En ja, de hoofdpersonen hebben natuurlijk ook meteen hele goede lesbische seks.

Wat maakt Mijn lesbische roman anders dan de gemiddelde lesbische liefdesroman?

Eigenlijk alles! Ik noem het weleens gekscherend een experimentele roman over het schrijven van een heel gewone lesbische liefdesroman. Er is niets gemiddelds of voorspelbaars aan; je moet het echt ondergaan. Tegelijkertijd is het onmiskenbaar lesbisch, en misschien nog belangrijker: het is geschreven door een lesbische vrouw van kleur. Ze legt je niet uit hoe haar blik op de wereld en (queer) liefde eruitziet, maar laat het je ervaren door je binnen te laten in de meest scherpe en creatieve hoeken van haar gedachtenwereld.

Wie is Renee Gladman in een notendop, voor lezers die haar nog niet kennen?

Renee Gladman is schrijver én kunstenaar. Of zoals ze zelf zegt: 'schrijver van tekeningen.' In haar werk voel je meteen dat ze op de grensvlakken werkt, alles grijpt bij haar in elkaar zonder dat ze probeert er één geheel van te maken. De rest van haar officiële bio vindt ze zelf waarschijnlijk minder belangrijk, maar wie meer wil weten kan het beste gewoon haar website bekijken.

Wat vind jij het meest bijzondere aan Gladmans schrijfstijl?

Dat ze kunst maakt van woorden.

Als je Gladman één vraag zou mogen stellen over dit boek, wat zou dat zijn?

Hahaha, dat heb ik al gedaan: mogen we het vertalen?

Welke invloed heeft Gladman volgens jou op queer literatuur internationaal?

Dit vraagt eigenlijk om een heel essay, en gelukkig heeft iemand dat al geschreven. Je kunt het hier lezen: On My Lesbian Novel by Renee Gladman – The Georgia Review.

In het kort: Mijn lesbische roman rammelt aan ons begrip van autofictie. Autofictie gaat vaak uit van een herkenbare werkelijkheid. Dit is meestal die van de witte cis-hetero. Denk aan Karl Ove Knausgård, die vuistdikke boeken vult van een heel concreet leven dat velen meteen herkennen.
Voor queer mensen van kleur bestaat die vanzelfsprekende herkenning niet. Je kunt niet zomaar achter je bureau de dagelijkse werkelijkheid gaan zitten beschrijven, want zonder context is die voor veel mensen onkenbaar, want ze leven die werkelijkheid niet. Gladman laat zien hoe complex en onbekend die werkelijkheid kan zijn, en hoe belangrijk het is dat ook die recht heeft op normaliteit. Ze laat zien wat mensen uit gemarginaliseerde groepen op een bepaald niveau voelen, maar zelden verwoord of verbeeld zien. Dat doet ze door een écht lesbisch liefdesverhaal te schrijven over twee vrouwen die zelden gerepresenteerd worden in de literatuur.

In de Engelstalige wereld wordt Gladman vaak gelauwerd. Waarom denk je dat ze in Nederland (nog) vrij onbekend is?

Haar werk verschijnt bij The Dorothy Project, een kleine maar hele sympathieke uitgever die elk jaar in oktober maar twee boeken uitbrengt. Ik vermoed dat de meeste Nederlandse uitgeverijen niet eens weten dat deze uitgeverij bestaat, en dat Gladman daardoor hier nog onder de radar blijft.

Welke rol heeft de vertaler, Nicolette Hoekmeijer, gespeeld in het toegankelijk maken van dit werk?

Dat dat valt bijna niet in woorden uit te drukken. Nicolette heeft echt wonderen verricht! Sommige Engelse boeken lees je in vertaling alsof ze gewoon in het Nederlands geschreven zijn, maar dat is bij Mijn lesbische roman niet het geval. Het is een kunstwerk van taal. Ik lees zelf goed Engels, maar ik kreeg pas echt goed grip op het verhaal toen ik Nicolettes vertaling las. Literair vertalen is echt een vak, je hebt de creativiteit van de schrijver nodig om echt tot het wezen van een tekst te komen. Dankzij haar voel je de hartslag van deze roman. Bovendien was zij degene die ons überhaupt op het bestaan van dit boek wees en daar zijn we haar eeuwig dankbaar voor.

En tot slot: stel dat Mijn lesbische roman bewerkt zou worden tot een film of televisieserie. Wie zie jij de hoofdrollen spelen?

Hahahaha, maar echt, hahaha, lees het boek eerst maar! Stel die vraag daarna nog maar eens, al denk ik dat je 'm dan niet meer stelt.

Ik weet even niets terug te zeggen. Het enige wat ik nog kan doen, is zo snel mogelijk Mijn lesbische roman lezen.

Bestel Mijn lesbische roman via Velvet Publishers – ook verkrijgbaar als ebook.

Velvet Live - 22 oktober, 20.00 uur

Op 22 oktober- de verschijningsdatum van Mijn lesbische roman - gaat queer hostess to the mostest Teddy Tops in gesprek met vertaler Nicolette Hoekmeijer over de vertaalkwesties waar ze tegenaan liep, wat het boek zo bijzonder maakt en in hoeverre je je als vertaler overal in kunt inleven. Babeth Fonchie Fotchind deelt met ons haar leeservaring, vervolgens gaat iedereen nog even dieper in op wat voor boek Mijn lesbische roman nou eigenlijk is, en dan is het tijd voor een borrel.

Theater De Richel, Nieuwezijds Voorburgwal 282, Amsterdam - Kom je ook? Stuur dan een mailtje naar info@velvetpublishers.nl

Lees ook:

*

Blijf op de hoogte: